Bystre – Na Krańcu Polski Gdzie Polska styka się z Ukrainą

Bystre, niewielka wieś położona w Bieszczadach, blisko granicy z Ukrainą, nierozerwalnie związana z pobliskimi osadami – Michniowcem i Lipiem.

Ma bogatą historię. Została założona w XVI wieku i była częścią dóbr królewskich, należących do tzw. krainy lipowieckiej. Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z 1607 roku. W tamtym czasie zbudowano również pierwszą cerkiew, która była ważnym elementem życia społeczności.

Obecna Cerkiew pod wezwaniem św. Michała Archanioła jest trzecią z kolei i została wybudowana w 1901-1902, w miejscu jej wcześniejszych poprzedniczek.

Cerkiew p.w. Św. Michała Archanioła z 1902 r. jest nie wątpliwie główną atrakcją turystyczną w tej nie wielkiej miejscowości. Wybudowana w narodowym stylu ukraińskim. Po głównym ołtarzu w cerkwi, została jedynie rama.

Ze względów politycznych Cerkiew nie była użytkowana, stała zamknięta i popadała w zapomnienie. Na szczęście udało się uratować większość wyposażenia poprzez jego wywiezienie do muzeum w Łanieńcucie.

O cerkiew zaczęto się troszczyć dopiero w latach 80. XX wieku, kiedy to pieczę nad nim objęło dążące do zachowania bieszczadzkich cerkwi Towarzystwo Opieki nad zabytkami.

W latach 90. dzięki środkom przeznaczony przez Generalnego Konserwatora Zabytków w cerkwi w Bystrem rozpoczęto remont, który trwa do dziś.

Historię Bystrego tworzy również historia dzwonu z lat 20 XX wieku

Tuż przed wysiedleniami został on przez mieszkańców wsi ukryty pod podłogą cerkwi. Wiele lat po wojnie w nie do końca jasnych okolicznościach miejsce ukrycia zostało wyjawione miejscowemu biedakowi, który wykazał się dużym sprytem. Włamał się do cerkwi, wydobył dzwon i ukrył go w lesie licząc na późniejsze sprzedanie cennego znaleziska. Ku swojemu nieszczęściu zdradził swe plany w trakcie spotkania zakrapianego alkoholem osobie, która powiadomiła natychmiast policję. Dzwon szybko został odzyskany.

Kilkanaście metrów od Cerkwi jest położony cmentarz. Jest to odstępstwo od bieszczadzkich zwyczajów jako, że zwyczajowo cmentarze były umiejscawiane wokół cerkwi lub w jej bezpośrednim sąsiedztwie. Na cmentarzu tym zachowało się do dziś 11 oryginalnych kamiennych nagrobków zwieńczonych przez żeliwne krzyże oraz 2 nagrobki całkowicie wykonane z kamienia. Ciekawostką jest fakt, że do dnia dzisiejszego nie ustalono, w którym zakładzie kamieniarskim zostały one wykonane, ale pochodzą prawdopodobnie spod dłuta tej samej osoby

W latach 1945–1951 Bystre znajdowało się w granicach ZSRR, a po 1951 roku, w wyniku regulacji granic, wróciło do Polski. Wówczas osiedlili się tam przesiedleńcy z Sokalszczyzny.

Bystre dzisiaj to jeden z najciekawszych zakątków Bieszczadów i być może jedno z miejsc z najbardziej niesamowitym klimatem w całym kraju. Cała wzmiankowana wcześniej kraina lipiecka wraz z Lipiem, Michniowcem i Bystrem jest miejscem szczególnym. Położona jest jakby na uboczu głównych pasm Bieszczadów pośród niskich wzgórz, nad którymi majaczą srebrne chełmy cerwki w Michniowcu i Bystrem. Niezwykłe wrażenie robią mijane tu i ówdzie kamienne krzyże i kapliczki stojące dziś w szczerym polu, a świadczące o dawnej historii tych ziem.

Dojazd: poruszając się od Ustrzyk Dolnych, należy w Czarnej skręcić w lewo (na Michniowiec)